حق حیات استثنا بردار نیست

شادمانی توقف اجرای حکم حبیب‌الله لطیفی چندان به طول نیانجامید. دیروز در اولین ساعات بامداد دو نفر در اوین اعدام شدند. علی صارمی به اتهام محاربه و علی اکبر سیادت به اتهام جاسوسی. یکی از بند 2 رجایی‌شهر و دیگری از 350 اوین. هدف من در اینجا پرداختن به ایرادات شکلی و ماهوی هر دو پرونده نیست. بلکه نگریستن به  مسئله اعدام از منظر حق بنیادین حیات است.

اگر درست به یادم مانده باشد بهمن ماه گذشته بود که عبدالمالک ریگی دستگیر شد. آن موقع ما هنوز بند 209 بودیم و بازجویی‌ها براه بود. در جریان یکی از بازجویی‌ها بود که بازجوی پرونده به بازداشت ریگی اشاره کرد و گفت: از ریگی هم دفاع می‌کنید؟ من هم با همان لبخند کج همیشگی گفتم: از حق حیات ریگی هم دفاع می‌کنیم. (و برای چندمین بار اینجا تآکید می‌کنم دفاع از حقوق فرد توجیه فعل و مشروعیت بخشیدن به رفتار وی نیست. دفاع از کرامت و منزلتی‌ست که جزء جدایی ناپذیر انسانیت اوست. حقوقی که تنها به واسطه‌ی عضویت در خانواده‌ی انسانی به فرد اعطا شده و از این رو غیر قابل سلب است)

چنین است که برای دفاع از حق حیات یک انسان و اعتراض به اعدام وی نیازی به مبری ساختن وی از اتهامات وارده نداریم. سوء تفاهم ایجاد نشود. قطعاً فردی که به دلیل تمرین مسالمت‌آمیز حق خود در رابطه با ابراز آزادانه‌ی عقاید مخالف دستگیر و به اعدام محکوم شده در مقایسه با محکوم به قصاص، متهم یک پرونده تروریستی و یا خیانت به سرزمین (از مصادیق آن جاسوسی) از اولویت و پتانسیل بالاتری برای تلاش و اعتراض برخوردار داست. اما مقصود آن است که در چارچوب حقوق بشر حق حیات به منزله‌ی حقی بنیادین برای تمامی اعضای خانواده‌ی بشری و ازین رو غیر قابل سلب است.

پ.ن: به دلیل در پیش گرفتن رویکری نظیر این در کمیته گزارشگران حقوق بشر بود که برچسب نزدیکی به جریانات خاص و در پی آن اتهام محاربه بهمان زده شد. اما در پاسخ آن دوست بازجو به این نکته اشاره کردم که اگر از حق حیات صدام دفاع می‌کنیم مقصود تبرئه‌ی وی و یا کتمان گذشته‌ی سیاه او نیست. این کار را می‌کنیم تا از شآن و منزلت انسانی خودمان به مثابه کانونی‌ترین ارزش حقوق بشری دفاع کنیم. که اعدام نه اینکه شایسته‌ی فرد نیست که در گزاره‌ی مهم‌تر استحقاق جامعه نیست. از این رو آقای بازجو اگر روزی ورق برگشت و این خیل عظیم آدم‌هایی که با تحقیر توام با خشونت باهاشان رفتار شده در پی برپایی دادگاه و اعدام‌های انقلابی بودند، از حق حیات شما و صدام‌های خودمان هم دفاع می‌کنیم. چرا؟ چون حقوق بشر استثنا بردار نیست.